Ηθική Φιλοσοφία
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΗΘΙΚΗ ;
Η ηθική φιλοσοφία σκοπός της είναι να κατανοήσει τη φύση και τις αξιώσεις της ηθικής .
Ο Σωκράτης έλεγε ότι πρέπει να καταλάβουμε ¨ πως πρέπει να ζούμε ¨ και γιατί. Δεν είναι απλό να δώσουμε έναν ορισμό στο τί είναι ηθική καθώς αυτό αποδεικνύεται αδύνατο. Υπάρχουν πολλές θεωρίες για την ηθική η κάθε μία με διαφορετική αντίληψη για τον ηθικό βίο.
Μπορούμε όμως να διατυπώσουμε την ελάχιστη αντίληψη περί ηθικής : η ηθική κατ΄ ελάχιστον είναι η προσπάθεια να καθορίζουμε τη διαγωγή μας σύμφωνα με το λόγο. Που σημαίνει να πράττουμε αυτό που υποστηρίζεται από τους καλύτερους λόγους. Και συγχρόνος να αποδίδουμε ίδια βαρύτητα στα συμφέροντα κάθε ανθρώπου που επηρεάζεται από τις αποφάσεις μας. Η εικόνα που μας δίνει η διατύπωση αυτή σημαίνει να είναι κάποιος ευσυνείδητος ηθικός δρών που μεριμνά αμερόληπτα για τις πράξεις και τα συμφέροντα όλων. Που εξετάζει εξονυχιστικά τα γεγονότα και τις συνέπειές τους ώστε να σιγουρευτεί ότι είναι επαρκώς αιτιολογημένες και είναι πρόθυμος να ακούσει τη φωνή της λογικής.
Οι ηθικές θεωρίες δεν δέχονται την ελάχιστη αντίληψη και έχει αμφισβητηθεί ποικιλοτρόπως η εικόνα του ηθικού δρώντος. Οι θεωρίες όμως αυτές που απορρίπτουν την ελάχιστη αντίληψη οι οποίες έχουν συναντήσει πολλές σοβαρές δυσκολίες. Οι φιλόσοφοι το έχουν αντιληφθεί αυτό που σημαίνει ότι οι θεωρίες της ηθικής δέχονται την ελάχιστη αντίληψη είτε από τι μία μορφή είτε από την άλλη.
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΗΘΙΚΗ
Το 2001 διεξάγονταν δημοτικές εκλογές στη Νέα Υόρκη και όλοι οι Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι έδωσαν το παρών. Ανάμεσά τους βρισκόταν και ο επικεφαλής μιας οργάνωσης για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων ο Ματ Φόρμαν ( Mat Foreman) όπου χαρακτήρισε όλους τους υποψήφιους " Θετικά διακείμενους με τα ζητήματά τους" .Οι σφυγμομετρήσεις της κοινής γνώμης στην Αμερική στο ερώτημα ' ¨αν αισθάνεστε ότι η ομοφυλοφιλία πρέπει να θεωρηθεί ένας εναλλακτικός τρόπος ζωής ή όχι ; " Το 2001 το 53% έναντι του 40% των ερωτωμένων αποκαλούσε το τις ομοφυλόφιλες σχέσεις " ηθικώς εσφαλμένες" Το 2008 η κοινή γνώμη ήταν μοιρασμένη , 48% - 48%. Και οι δύο πλευρές χαρακτηρίστηκαν από συναισθηματική φόρτιση. Η άποψη της καθολικής εκκλησίας δεν είναι απόλυτη, συμφωνεί όμως ότι το ομοφυλοφιλικό σεξ δεν είναι επιτρεπτό. Όμως πρέπει να γίνονται δεκτοί με σεβασμό. Ωστόσο οι ομοφυλοφιλικές πράξεις αποτελούν διαταραχή . Επομένως οι ομοφυλόφιλοι προκειμένου να ζήσουν μια ενάρετη ζωή δεν πρέπει να πράττουν σύμφωνα με τις επιθυμίες τους.
Ποια στάση πρέπει να υιοθετήσουμε; θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ομοφυλοφιλία είναι ανήθικη ή ηθικώς αποδεκτή . Ως τρίτη εναλλακτική στάση μπορούμε να πούμε πως οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές απόψεις όμως όσο αφορά την ηθική δεν υπάρχουν γεγονότα και κανείς δεν έχει δίκιο. Απλώς οι άνθρωποι έχουν διαφορετικά συναισθήματα. Αυτή είναι η βασική ιδέα του υποκειμενισμού ( sibmle subjecctivism). Ο ηθικός υποκειμενισμός είναι θέση ότι οι ηθικές απόψεις βασίζονται στα αισθήματά μας και μόνο.
Ένα άλλο παράδειγμα , είναι το γεγονός ότι οι ναζί εξόντωσαν εκατομμύρια αθώους ανθρώπους. Σύμφωνα με τον ηθικό υποκειμενισμό δεν θεωρείται δεδομένο ότι αυτό που έκαναν ήταν κακό. Όταν λέμε ότι οι πράξεις τους ήταν κακές, αναφερόμαστε απλά στην συναισθηματική μας στάση. Η θεωρία του ηθικού υποκειμενισμού ξεκίνησε ως μια ιδέα με την παρατήρηση του Ντέιβιντ Χιουμ ( David Hume).
Στάδια εκλεπτυσμένης μορφής
1. Απλός υποκειμενισμός συνεπάγεται ότι έχουμε πάντα δίκιο ( David Hume)
2. Συγκινησιοκρατία δεν ερμηνεύει τις ηθικές κρίσεις ως δηλωτικές προτάσεις , αρνούνται ότι ο ηθικός λόγος χρησιμοποιείται για διατύπωση γεγονότων. ( Charles L.Stevenson, 1908-1979)
Το αίτημα της αμεροληψίας
Κάθε σημαντική θεωρία που αφορά την ηθική περιλαμβάνει την ιδέα της αμεροληψίας. Τα συμφέροντα κάθε ανθρώπου είναι εξίσου σημαντικά. Κανένας δεν πρέπει να έχει ιδιαίτερη μεταχείριση. Από την άλλη πλευρά , η αμεροληψία απαιτεί να μην αντιμετωπίζουμε τα μέλη συγκεκριμένων ομάδων ως κατώτερα. Πρακτικές σεξιστικού ή ρατσιστικού χαρακτήρα είναι καταδικαστέες.
Την αμεροληψία μπορούμε να την συνδυάσουμε με την παρατήρηση ότι οι ηθικές κρίσεις πρέπει να υποστηρίζονται με καλούς λόγους. Όπως οι απόψεις ενός ρατσιστή που θεωρεί πως μόνο οι λευκοί πρέπει να παίρνουν καλές δουλειές. Μπορούμε όμως να του ζητήσουμε να μας εξηγήσει γιατί θεωρεί ότι αυτό το οποίο λέει είναι σωστό. Έχουν κάτι οι λευκοί ώστε να είναι καταλληλότεροι; Είναι ποιο έξυπνοι; ποιο εργατικοί; Σε κάθε περίπτωση η απάντηση είναι όχι. Αν δεν έχουμε κανέναν καλό λόγο να αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους διαφορετικά , το να προβαίνομε σε διακρίσεις ισοδυναμεί με απαράδεκτη αυθαιρεσία. Το αίτημα της αμεροληψίας ως κανόνας σημαίνει να μην αντιμετωπίζουμε τους ανθρώπους με αυθαίρετο τρόπο.
ΛΟΓΟΣ ΚΑΙ ΑΜΕΡΟΛΗΨΙΑ
Τι δίδαγμα μπορούμε να αντλήσουμε για τη φύση της ηθικής; Μπορούμε να σταθούμε σε δύο σημεία : α) οι ηθικές κρίσεις πρέπει να υποστηρίζονται με καλούς λόγους β) η ηθική απαιτεί να εξετάζουμε αμερόληπτα τα συμφέροντα κάθε ανθρώπου.
Πηγές
Ιστορία ( Ηρόδοτου :Ευτέρπη , Θάλεια, μτφρ. Λ.Ζενέτος, Γκοβότσης, Αθήνα 1992)
Catehism of the Catholic Church,Paulist Press, Μάγουα Ν.Τζ.,1944, σ.114
New York Times ( 25 Ιουνίου 2001)
